Tumelo ya Baapostola

Medieval Tumelo ya Baapostola, ya mo e ka bago ka 1300 (Bibliothèque Mazarine ms. 0924 f. 150v). Lelokelelo la go hlaolwa ga baapostola ke: 1. Petro, 2. Andrea, 4. Johane, 3. Jakobo, morwa wa Tsebedeo, 5. Tomase, 6. Jakobo, morwa wa Alifeo, 7. Filipi, yo a nago le nywaga e 8. Baratolomeo, o be a e-na le nywaga e 9. Mateo, 10. Simone yo a lego Tselote, 11. Judase Tadeo, wa nywaga e 12. Matthias

Tumelo ya Baapostola (Selatine: Symbolum Apostolorum), ka dinako tše dingwe e bitšwa Tumelo ya Baaposetol goba Seswantšho sa Baapostola, ke tumelo ya Bokriste goba "seswantšho sa tumelo".

Tumelo ye e ka ba e thomile ka Gaul ya lekgolong la bohlano la mengwaga bjalo ka tšwelopele ya Seswantšho sa Roma ya Kgale, tumelo ya kgale ya Selatine ya lekgolo la bone la mengwaga. E be e dutše e dirišwa ditirelong tša Latin go tloga lekgolong la bo-8 la mengwaga le, ka katološo, makaleng a go fapafapana a mehleng yeno a Bokriste bja ka Bodikela, go akaretšwa ditirelo tša sebjalebjale le katekasese ya Kereke ya Katholike, BaLutere, BaAnglican, BaPresbyterian, BaMoravia, BaMethodist le dikereke tša Diphutego (Ka Seisimane: Congregational).

Se se latelago se nea sengwalwa sa Sepedi sa Kereke ya Katholike.

Ke a dumela go Modimo, Tate, yo maatla ka moka, mohlodi wa legodimo le lefase. Le go Jesu Kriste, Morwa wa gagwe, a nnoši, Morena wa rena. E a emotšwego ka Moya wo Mokgethwa, a belegwa ke Maria, Kgarebe. A tshwenywa ka fase ga Pontsio Pilato, a bapolwa sefapanong, a hwa, a bolokwa lebitleng. A fologela go ba letela phološo, a tsoga bahung ka letšatši la boraro, a rotogela legodimong. O dutše ka letsogong le letona la Modimo, Tate, yo maatla ka moka. Go tlogela fao o tlo tla go ahlola ba ba phelang le ba ba hwileng. Ke a dumela go Moyamokgethwa, Kereke e kgethwa ye Katholike, kopano ya ba bakgethwa, tshwarelo ya dibe, tsogo ya bahu, le bophelo bjo bo sa felego. Amene.

Gape go na le sengwalwa sa Segerika seo se amogetšwego, seo go bapa le Selatine se hwetšwago ka go Psalterium Græcum et Romanum, yeo ka phošo e hlalošwago e le ya Mopapa Gregory yo Mogolo. E be e rulagantšwe la mathomo ke Mopišopo-mogolo Ussher ka 1647, e theilwe godimo ga sengwalwa seo se bolokilwego ka bokgobapukung bja Corpus Christi College, Cambridge.

Sengwalwa sa Selatine se dumelelana le "Tumelo ya Pirmininius" yeo e rulagantšwego ke Charles Abel Heurtley (De Fide Symbolo, 1900, p. 71). Diphetolelo tše dingwe tše nne tša Segerika tšeo di nago le diphapano tše nnyane di utolotšwe ke Carl Paul Caspari, gomme tša gatišwa ka 1879 (Alte und neue Quellen zur Geschichte des Taufsymbols, vol. 3, pp. 11 sqq.Na le Na le Na

Setšo sa go abela sehlogo se sengwe le se sengwe go yo mongwe wa baapostola ka go lebanya se ka latišišwa go ya go lekgolo la botshelela la nywaga. Ka bokgabo bja ka Bodikela, Credo Apostolorum e šupa go seswantšho sa baapostola ba lesomepedi yo mongwe le yo mongwe go bapa le se sengwe sa dihlogo. Setšo se sa bokgabo se katologa go tloga mehleng ya bogareng go fihla mehleng ya Baroque.

Karogano ya maleba ya sengwalwa le tatelano ya go hlalošwa go baapostola ga se ya ka ya bewa ka mo go feletšego.

Ka mohlala, Pelbartus Ladislaus wa Temesvár, ge a be a ngwala mafelelong a lekgolo la bo-15 la nywaga, o aroganya karolo 5 ka diripa tše pedi eupša o kopanya dikarolo 11 le 12 ka o tee, ka dika tše di latelago:

• 1. Petro,
• 2. Johane,
• 3. Jakobo, mora wa Tsebedeo,
• 4. Andrea,
• 5a. Filipi,
• 5b. Thomase,
• 6. Bartholomew,
• 7. Mateo,
• 8. Jakobo, mora wa Alefeo,
• 9. Simone wa Mofišegela,
• 10. Juda Thadeo,
• 11–12. Matthias.

Go dirišwa ga ditirelo tša bodumedi Bokristeng bja ka Bodikela

Tumelo ya Baapostola e šomišwa ka sebopego sa yona se se lebanyago goba ka dibopego tša go botšološiša ke ditšhaba tša Bokriste bja ka Bodikela ka ditirelong tša tšona tše mmalwa tša ditirelo, kudukudu tša kolobetšo le Selalelo.

Tirelo ya kolobetšo

Tumelo ya Baapostola, yeo sebopego sa yona sa bjale se swanago le tumelo ya kolobetšo yeo e bego e dirišwa kua Roma lekgolong la boraro le la bone la mengwaga, ge e le gabotse e tšweleditšwe go tšwa dipotšišong tšeo di bego di lebišitšwe go bao ba nyakago kolobetšo. Kereke ya Katholika e sa dutše e šomiša sebopego sa yona sa go botšiša ka go Rite of Baptism (go bana le batho ba bagolo). Ka phetolelong ya semmušo ya Seisemane (ICEL, 1974) moruti wa kolobetšo o botšiša gore:   Na o dumela go Modimo, Tate Ramatlaohle, mmopi wa legodimo le lefase? Na o dumela go Jesu Kriste, Morwa wa gagwe a nnoši, Morena wa rena, yo a belegwego ke Kgarebe Maria, a bapolwa, a hwa, gomme a bolokwa, a tsoga bahung, gomme bjale o dutše ka letsogong le letona la Tate?

Na o dumela go Moya o Mokgethwa, Kereke ye kgethwa ya katholika, kopano ya bakgethwa, tebalelo ya dibe, tsogo ya mmele, le bophelo bjo bo sa felego?

Go potšišo ye nngwe le ye nngwe, katikasema, goba, tabeng ya lesea, batswadi le bathekgi (godparent(s)) lefelong la gagwe, ba araba ka gore "Ke a dira". Ke moka moletši o re:

Ye ke tumelo ya rena. Ye ke tumelo ya Kereke. Re ikgantšha ka go e ipolela, ka Kriste Jesu Morena wa rena.

Malutere ao a latelago Lutheran Service Book (Lutheran Church Sinod le Lutheran Church Canada), go swana le Makatholika le Anglican, a šomiša Tumelo ya Baapostola nakong ya Sekaramente sa Kolobetšo:  Na o dumela go Modimo, Tate Ramatlaohle, modiri wa legodimo le lefase? Na o dumela go Jesu Kriste, morwa wa gagwe a nnoši, Morena wa rena, yo a ilego a ima ka Moya o Mokgethwa, a belegwe ke Maria kgarebe, a tlaišega ka tlase ga Pontio Pilato, a bapolwa, a hwa gomme a bolokwa; O ile a theogela diheleng; ka letšatši la boraro O ile a tsoga bahung; O rotogetše legodimong gomme o dutše ka letsogong le letona la Modimo Tate Ramatlaohle; go tloga fao O tla tla go tlo ahlola ba ba phelago le ba ba hwilego?

Na o dumela go Moya o Mokgethwa, Kereke ye kgethwa ya Bokriste, kopano ya bakgethwa, tebalelo ya dibe, tsogo ya mmele, le bophelo bjo bo sa felego?

Ka morago ga potšišo e nngwe le e nngwe, mokgopedi o araba ka gore: "Ee, ke dumela". Ge bakgopedi ba sa kgone go araba ka bobona, bathekgi ba swanetše go araba dipotšišo.

Go ELCA (Evangelical Lutheran Church in America) ma-Luthere ao a šomišago puku ya Evangelical Lutherant Worship, Tumelo ya Baapostola e tšwelela nakong ya Tirelo ya Kolobetšo e Kgethwa go letlakala la 229 la kgatišo ya letlakala la ka ntle.

Kereke ya United Methodist kua United States e šomiša Tumelo ya Baapostola bjalo ka karolo ya ditirelo tša bona tša kolobetšo ka sebopego sa potšišo yeo e lebišitšwego go mokgopedi ((s) bakeng sa kolobetšo le phuthego ka moka bjalo ka tsela ya go bolela tumelo ka gare ga taba ya tiro ya sakramente ya Kereke. Go masea, ke boipolelo bja tumelo ke batswadi, bathekgi le phuthego legatong la bakgopedi; go bao ba tiišetšago, ke boipiletšo bja tumelo pele le gare ga phuthego. Go phuthego, ke go tiišetša tumelo ya bona yeo ba e ipolelago.  Na o dumela go Modimo? Ke dumela go Modimo, Tate Ramatlaohle, mmopi wa legodimo le lefase. Na o dumela go Jesu Kriste? Ke dumela go Jesu Kriste, Morwa wa gagwe a nnoši, Morena wa rena, yo a ilego a ima ka Moya o Mokgethwa, a belegwe ke Kgarebe Maria, a tlaišega ka fase ga Pontio Pilato, a bapolwa, a hwa, gomme a bolokwa; a theogela bahung. Ka letšatši la boraro a tsoga; o rotogetše legodimong, o dutše ka letsogong le letona la Tate, gomme o tla boa go tlo ahlola ba ba phelago le ba ba hwilego. Na o dumela go Moya o Mokgethwa? Ke dumela go Moya o Mokgethwa, kereke e kgethwa ya katholika, kopano ya bakgethwa, tebalelo ya dibe, tsogo ya mmele, le bophelo bjo bo sa felego. Go tloga ka kgatišo ya 2002, Tumelo ya Baapostola e akareditšwe ka go Roman Missal bjalo ka tsela e nngwe, ka go bontšha gore, "Go e na le Tumelo ya Niceno-Constantinopolitan, kudukudu nakong ya Lent le Easter, Seswantšho sa kolobetšo sa Kereke ya Roma, seo se tsebjago bjalo ka Tumelo ya Baaposetoloi, se ka dirišwa". Pele ga moo Tumelo ya Nicene e be e le boipolelo bo nnoši bja tumelo bjoo Missal e bego e bo fa bakeng sa go šomišwa ka Mmiseng, ka ntle le ka Mmisong wa bana; eupša dinageng tše dingwe go šomišwa ga Tumelo ya Baapostola go be go šetše go dumeletšwe.

Ditirelo tša Bodumedi tša Diiri

Tumelo ya Baapostola e šomišwa ditirelong tša Anglican tša Matins le Mantšiboa (Evensong). E bitšwa ka morago ga go boeletšwa goba go opelwa ga Canticles, gomme ke karolo e nnoši ya ditirelo tšeo ka tlwaelo phuthego e retologelago go lebana le aletare, ge e ba ba dutše ka go putla ka gare ga quire.

Kereke ya Episcopal (United States) e šomiša Tumelo ya Baapostola Thapelong ya Mesong le Thapelong tša Mantšiboa.

Pele ga go nolofatšwa ga 1955 ga diteng tša Roman Breviary ke Mopapa Pius XII, Tumelo ya Baapostola e be e boeletšwa mathomong a matins le prime, mafelelong a compline, le ka dipolelong tše dingwe (lelokelelo la ditemana le dikarabo tšeo di bego di eteletšwe pele ke , eleison ("Morena, gaugelwe") le Tate wa Rena) ya prime le compline matšatšing a itšego nakong ya Advent le Lent.