Nomvula Mokonyane
Nomvula Paula Mokonyane (o belegwe ka la 28 Mosegamanye 1963, Kagiso , Gauteng ) e be e le Tona ya Merero ya Tikologo ka Afrika Borwa , a thwetšwe ka la 22 Ngwatobošego 2018 ka fase ga Mopresidente Cyril Ramaphosa . O thwetšwe la mathomo ka kabineteng ya Afrika Borwa ka Motsheganong 2014 ka fase ga Mopresidente Jacob Zuma , a šoma bjalo ka Tona ka Kgorong ya Meetse le Kgelelo , gomme a ba Tona ya Dikgokagano ka fase ga Mopresidente Cyril Ramaphosa ka Pherekgong 2018. Pele a šoma ka Kabinete, o be a le Tonakgolo ya profense ya Gauteng, yo a kgethilwego ka morago ga dikgetho tša kakaretšo tša Afrika Borwa tša 2009 . Gape ke Mopresidente wa Tlhompho wa Mokgatlo wa Bogwera wa Batho wa SA-China .
Ka la 19th December 2022 go ile gwa tsebišwa gore khonferentshe ya bo 55 ya ANC National e kgethile Nomvula Mokonyane bjalo ka Motlatšamongwaledipharephare.[1]
Bophelo bja mathomo
[lokiša | edit source]Mokonyane o belegetšwe toropong ya West Rand ya Kagiso, e lego yo monyenyane ka lapeng la batho ba 12, a na le dikgaetšedi tše tshela le bana babo ba bahlano. O dirile mphato wa marematlou sekolong se se phagamego sa Mosupatsela, Kagiso. Ke Mokatholika gomme e sa dutše e le setho se mafolofolo sa sehlopha sa gagwe sa go dira dikgokagano tša leago.
Mošomo wa mathomo wa dipolotiki
[lokiša | edit source]Mošomo wa gagwe wa dipolotiki o thomile mathomong a bo-1980 bjalo ka molwela baithuti. Nakong yeo o ile a ba leloko la Baithuti ba Bafsa ba Bakriste (YCS) le leloko la mothei la Congress of South African Students (Cosas). E bile gape mongwaledi wa phatlalatšo wa lekala la Krugersdorp la United Democratic Front le morulaganyi wa Federation of Transvaal Women (Fedtaw), mokgatlo wo o bego o thekga malapa a bagolegwa le bafsa ntweng ya bona ya makgotla a baemedi ba baithuti a temokrasi.
Ka lebaka la mediro ya gagwe ya dipolotiki, Mokonyane o be a tšwela pele a tlaišwa le go golegwa ke maphodisa a tšhireletšo a kgethologanyo. Ka morago ga go tlošwa ga dithibelo tša mekgatlo ya dipolotiki ka 1990, Mokonyane o ile a amega go hlomeng leswa ga dibopego tša ANC le SACP.
Mošomo wa dipolotiki
[lokiša | edit source]Mokonyane o šomile ka Lekgotleng la Molao la Gauteng go tloga ka 1994 ka dikomiti tša dipotfolio tša go fapafapana pele a thwalwa go ba MEC wa Temo, Pabalelo le Tikologo ka 1996. O bile MEC wa Polokego le Kgokagano go tloga ka 1999 go fihla ka 2004, gomme a thwalwa go ba MEC wa Dintlo magareng ga 2004 le 2009. Mokonyane ke gape ke leloko la Komitiphethiši ya Bosetšhaba (NEC) ya Congress ya Setšhaba ya Afrika yeo e kgethilwego khonferenseng ya bosetšhaba ya bo 52 ka 2007, 2012 kua Mangaung le 2017 kua Nasrec. Gape ke leloko la Komitiphethiši ya Bosetšhaba ya ANCWL leo le kgethilwego ka Tshwane 2015.
Tonakgolo ya Gauteng
[lokiša | edit source]Ka morago ga dikgetho tša kakaretšo tša Afrika Borwa , Mokonyane o ikanne bjalo ka Tonakgolo ya Gauteng ka la 6 Motsheganong 2009, a ba tonakgolo ya mathomo ya mosadi ya Gauteng. O ile a hlatlama Tonakgolo ya go tloga mošomong Paul Mashatile . Ge a thwalwa bjalo ka Tonakgolo, o ile a rulaganya leswa taolo ya profense ya Gauteng, go akaretšwa le kgoro ya peakanyo. Kgetho ya gagwe ke NEC e tlile bjalo ka semaka ge go lebelelwa gore Paul Mashatile yo a lego maemong a gagwe o be a letetšwe kudu gore a boloke poso yeo. ANC e tšea sephetho nageng ka bophara ka ditonakgolo (tša diprofense tšeo e nago le bontši go tšona) gomme ka morago e laela di-MPL tša diprofense gore di kgethe mohlaolwa wa tšona dikgethong tša semmušo.
Pele ga dikgetho tša kakaretšo tša 2014 , Mokonyane ga se a bewa pele lenaneong la ANC la Lekgotlapeamelao la Profense. Ka morago ga dikgetho, ANC e thopile 53% ya dikgetho tša Profense gomme ka morago o ile a hlatlangwa bjalo ka Tonakgolo ke David Makhura, mongwaledi wa profense wa ANC. Se se latela ditshwayotshwayo tše šoro tša Mokonyane morago ga gore a bolele le setšhaba sa Bekkersdal morago ga boipelaetšo mo lefelong leo, a re ANC ga e nyake "dikgetho tša bona tša ditšhila". Tlhaloso ye e ile ya solwa kudu ke setšhaba le setšhaba. Mokgatlo wa Bafsa wa ANC o be o le gare ga basekaseki ba go tuma kudu ba sephetho se, gomme ka nnete o ipileditše mokgatlo wo o bušago go lebelela leswa le go thwala gape Mashatile, yo peleng a bego a tšere taolo go tšwa go Mbhazima Shilowaka ga go aroga ga yo wa mafelelo go ANC go hloma mokgatlo wa go arogana wa Congress of the People .
Tonakgolo ya Gauteng
[lokiša | edit source]Ka morago ga dikgetho tša kakaretšo tša Afrika Borwa , Mokonyane o ikanne bjalo ka Tonakgolo ya Gauteng ka la 6 Motsheganong 2009, a ba tonakgolo ya mathomo ya mosadi ya Gauteng. O ile a hlatlama Tonakgolo ya go tloga mošomong Paul Mashatile . Ge a thwalwa bjalo ka Tonakgolo, o ile a rulaganya leswa taolo ya profense ya Gauteng, go akaretšwa le kgoro ya peakanyo. Kgetho ya gagwe ke NEC e tlile bjalo ka semaka ge go lebelelwa gore Paul Mashatile yo a lego maemong a gagwe o be a letetšwe kudu gore a boloke poso yeo. ANC e tšea sephetho nageng ka bophara ka ditonakgolo (tša diprofense tšeo e nago le bontši go tšona) gomme ka morago e laela di-MPL tša diprofense gore di kgethe mohlaolwa wa tšona dikgethong tša semmušo.
Pele ga dikgetho tša kakaretšo tša 2014 , Mokonyane ga se a bewa pele lenaneong la ANC la Lekgotlapeamelao la Profense. Ka morago ga dikgetho, ANC e thopile 53% ya dikgetho tša Profense gomme ka morago o ile a hlatlangwa bjalo ka Tonakgolo ke David Makhura, mongwaledi wa profense wa ANC. Se se latela ditshwayotshwayo tše šoro tša Mokonyane morago ga gore a bolele le setšhaba sa Bekkersdal morago ga boipelaetšo mo lefelong leo, a re ANC ga e nyake "dikgetho tša bona tša ditšhila". Tlhaloso ye e ile ya solwa kudu ke setšhaba le setšhaba. Mokgatlo wa Bafsa wa ANC o be o le gare ga basekaseki ba go tuma kudu ba sephetho se, gomme ka nnete o ipileditše mokgatlo wo o bušago go lebelela leswa le go thwala gape Mashatile, yo peleng a bego a tšere taolo go tšwa go Mbhazima Shilowaka ga go aroga ga yo wa mafelelo go ANC go hloma mokgatlo wa go arogana wa Congress of the People .
Tona ya Meetse le Tlhokomelo
[lokiša | edit source]Ka la 25 Motsheganong 2014, Mokonyane o thwetšwe go ba Tona ya Meetse le Tlhokomelo , Lefapha le lefsa leo le hlotšwego go lwantšha ditaba tša meetse le mathata a magolo a tlhwekišo nageng ka bophara. Mokonyane ka nako yeo e be e se Leloko la Palamente, eupša Molaotheo wa Afrika Borwa o dumelela gore go thwetšwe matona a mabedi go tšwa ka ntle ga Lekgotlapeamelao la Bosetšhaba. Ka June 2014, Mokonyane o etetše Bloemhof, ka Mmasepaleng wa Selegae wa Lekwa-Teemane ka Profenseng ya Leboa Bodikela , morago ga go phulega ga letšhollo mo lefelong leo go naganwago gore le amana le meetse a go nwa a ditšhila.
Dingangišano
[lokiša | edit source]Bjalo ka Tona ya Meetse le Tlhokomelo, Mokonyane o eteletše pele Protšeke ya Meetse ya Lesotho Highlands ya Afrika Borwa, yeo e lego mo kgatong ya yona ya bobedi. Melawana ya nako ya mathomo e boletše gore projeke ye e tla phethwa ka 2024 ka ditshenyagalelo tša R22 pilione. Le ge go le bjalo, ka lebaka la ditiego tšeo di laetšwego ke Mokonyane, letšatšikgwedi la go fetša le šuthišitšwe go 2025, gomme tekanyetšo e hlatlogetše go fihla go R26 pilione. Mothopo o nnoši wa ditšhelete tša projeke ye ke molefela motšhelo. Ge a arabela ditatofatšo tša taolo ye mpe, Mokonyane o boletše gore o diegišitše projeke ye ka mabaka a phetogo - dikhamphani tše ntši tšeo di laolwago ke bathobaso di swanetše go akaretšwa.
Pego ya City Press e hweditše gore khamphani e tee, LTE Consulting, e filwe dikonteraka tša boleng bja R5 billion ka ngwaga o tee, ka moka di šomana le meetse le tlhwekišo. LTE e be e bile e neelane ka go fihla go R3.5 milione go ANC ka dikgwedi tše pedi fela (Motsheganong le Mosegamanye 2016). Ge LTE e ka tsenela projeke ye, ba eme go dira R2.6 billion. Bahlankedi bao ba amegago ka go Lesotho Highlands Project, le bao ba gannego dithendara tša LTE, ga e sa le go tloga fao ba tšeetšwe legato.
Kgang ya bobedi yeo go yona Mokonyane a ilego a ikhwetša a amana le kopanyo ya diboto tše pedi tša meetse tša Afrika Borwa tše maatla, e lego diboto tša Umgeni le Mhlathuze, ka bobedi ka KwaZulu-Natal. Kgato ye e tšerwe go sa šetšwe dipelaelo tša Matlotlo a Afrika Borwa. Mokonyane o thwetše Dudu Myeni go hlokomela kopanyo ye.
Ka 2019, mohlankedimogolo wa peleng wa ditiro wa Bosasa Angelo Agrizzi o hlatsetše go Khomišene ya Dinyakišišo ya Zondo ka ga go thopa Mmušo gore Mokonyane o be a lefša R50 000 ka kgwedi mengwaga ye mentši go šireletša khamphani go ditheo tša phethagatšo ya molao.