Jump to content

Zweli Mkhize

Gotšwa go Wikipedia

The Honourable
Zweli Mkhize
MP
Minister of Health
Mo setulong
30 May 2019 – 5 August 2021
MopresidenteCyril Ramaphosa
MotlatsiJoe Phaahla
A eteletšwego pele keAaron Motsoaledi
A hlatlangwa keJoe Phaahla
Minister of Cooperative Governance and Traditional Affairs
Mo setulong
27 February 2018 – 29 May 2019
MopresidenteCyril Ramaphosa
A eteletšwego pele keDes van Rooyen
A hlatlangwa keNkosazana Dlamini-Zuma
Treasurer General of the African National Congress
Mo setulong
18 December 2012 – 18 December 2017
A eteletšwego pele keMathews Phosa
A hlatlangwa kePaul Mashatile
5th Premier of KwaZulu-Natal
Mo setulong
6 May 2009 – 1 September 2013
A eteletšwego pele keS'bu Ndebele
A hlatlangwa keSenzo Mchunu
Chancellor of the University of KwaZulu-Natal
Mo setulong
18 May 2009 – August 2017
A eteletšwego pele keFrene Ginwala
A hlatlangwa keMogoeng Mogoeng
Ditshidimošo tša gagwe
O belegweZwelini Lawrence Mkhize
(1956-02-02) 2 Dibokwane 1956 (mengwaga 68)
Willowfontein, Pietermaritzburg, South Africa
Mokgatlo wa dipolotikiAfrican National Congress
Molekane(ba)May Mashego
BanaTemplate:Flatlist
Mo tharing yaUniversity of Natal
(MBChB)
Mošomo (ka go šoma)Template:Flatlist


Zwelini Lawrence Mkhize (o belegwe ka la 2 Hlakola 1956) ke ngaka ya bongaka le radipolotiki wa Afrika Borwa yo a šomilego bjalo ka Tona ya Maphelo go tloga ka Motsheganong 2019 go fihla ge a rola modiro ka la 5 Phato 2021. Pele o šomile bjalo ka Tona ya Pušo ya Tirišano le Merero ya Setšo go tloga ka 2018 go fihla ka 2019. Pele ga moo, e bile Tonakgolo ya bohlano ya KwaZulu-Natal go tloga ka 2009 go fihla ka 2013.

Motho yo e kilego ya ba molwela- kgethollo ka Umkhonto we Sizwe , Mkhize pele e be e le radipolotiki wa profense profenseng ya gabo ya KwaZulu-Natal , ka khuetšo ye e kgethegilego dinageng tša magareng tša KwaZulu-Natal . E bile Leloko la Lekgotlaphethiši mmušong wa profense magareng ga 1994 le 2004 gomme a kgethwa go ba modulasetulo wa profense wa African National Congress (ANC) ka 2008. O ile a hlatlogela maemong a bosetšhaba ka 2012 ge a be a kgethwa bjalo ka Motšhireletši wa Matlotlo wa bosetšhaba wa ANC Khonferentsheng ya Bosetšhaba ya bo-53 ya mokgatlo . O ile a boela a dira lesolo la go nyaka bopresidente bja ANC pele ga...Khonferentshe ya Bosetšhaba ya bo 54 ka 2017.

Bjalo ka Tona ya Maphelo ka fase ga Mopresidente Cyril Ramaphosa , Mkhize o kgathile tema ye bohlokwa karabelong ya Afrika Borwa go leuba la COVID-19 . Le ge go le bjalo, o ile a itokolla ka 2021 gare ga ditatofatšo tša gore yena le lapa la gagwe ba hotšwe ka mo go sa swanelago go tšwa go konteraka ya mmušo yeo e filwego ke Kgoro ya Maphelo go khamphani ya dikgokagano yeo e bitšwago Digital Vibes.

Bophelo bja mathomo le mošomo

[lokiša | edit source]

Zweli Lawrence Mkhize o belegwe ka la 2 Hlakola 1956 kua Willowfontein ka ntle ga Pietermaritzburg mo profenseng yeo ga bjale e lego KwaZulu-Natal .  E be e le wa bohlano go bana ba šupago.  Ke wa kgoro ya Mazulu Mkhize , pele e be e le wa selete sa Nkandla , eupša, ka nako ya go tšwelela ga kgethologanyo ka 1948, lapa la gagwe le be le tlamegile go šoma ka polasa ka tumelelano ya khiro ya bašomi .  Tatagwe ka morago o ile a šomela lefapha la diphaka la Pietermaritzburg Corporation mola bana babo ba bagolo ba be ba šoma bjalo ka diatla tša polasa, eupša Mkhize o ile a tšwetša pele thuto ya gagwe ya semmušo. O tsene sekolo sa magareng sekolong sa bodulo sa Dlangezwa kua Zululand , moo e bego e le moithuti yo maatla.  Ka morago o boletše gore boipelaetšo bja go lwantšha kgethollo bja "eccentric" wa lefelong leo, David Cecil Oxford Matiwane, bo hlotše kgahlego ya gagwe dipolotiking.

Ka 1976, ngwaga wa phetogelo ya Soweto , Mkhize o thomile sekolo sa bongaka Yunibesithing ya Natal ,  moo e bego e le leloko la lekgotla la baemedi ba baithuti .  O alogile ka MBChB ka 1982, a fetša go ithutela mošomo Sepetleleng sa McCord kua Durban ka 1983, gomme a thoma mošomo Sepetleleng sa Edendale kua Pietermaritzburg ka 1984.

Boikgafo bja go lwantšha kgethollo

[lokiša | edit source]

Bogareng bja bo-1980, Mkhize e be e le setho sa Umkhonto weSizwe (MK), lephego la ka fase ga mmu la go itlhama la African National Congress (ANC) yeo e lwantšhanago le kgethollo , gomme o be a kgokagane le batho ba bangwe ba ANC dinageng tša magareng tša KwaZulu-Natal , go akaretša le Harry Gwala .  O ile a ya bothopša ka Swaziland ka 1986.  Go ya ka Daily Maverick , go tloga ga gagwe Afrika Borwa go be go amana le tlhokomelo ya maphodisa go Operation Butterfly, leina la khoutubakeng sa leano la MK la go thunya dipomo tša mananeokgoparara a bohlokwa ka KwaZulu-Natal; batho ba bangwe ba lesometee bao ba akaretšwago leanong ba be ba swerwe mafelelong a 1985, nakong ya boemo bja tšhoganetšo bja mmušo .  Ge a le bothopša kua Swaziland gomme ka morago kua Zimbabwe, Mkhize o ile a tšwela pele go šoma bongaka; gantši o be a alafa bahlabani ba MK bao ba gobetšego.  O ile a tšwetša pele mošomo wa gagwe le MK gomme ka 1987 e be e le molaodi yo a hlokometšego disele tša ka fase ga mmu tšeo di bego di šoma ka KwaZulu-Natal.

O boile Afrika Borwa ka 1991 ka morago ga gore ANC e se thibelwe ke mmušo wa Afrika Borwa. Mathomong o šomile Sepetleleng sa Themba ka seo ka nako yeo e bego e le Eastern Transvaal , eupša a bula lefelo la bongaka la praebete ka Pietermaritzburg mafelelong a 1991.  Yena, mmogo le mošomi mmogo le yena wa MK Jacob Zuma , e bile mogwebi wa khutšo wa ANC ka dikgaruru tše di tšwelago pele tša dipolotiki ka KwaZulu-Natal: Dihlopha tšeo di sepedišanago le ANC le dihlopha tšeo di sepedišanago le Inkatha di ile tša lwantšhana ka seleteng go ralala le ditherišano tša go fediša kgethologanyo .  Go tloga ka 1991 go fihla ka 1994, e bile gape leloko la Bongwaledi bja Bosetšhaba bja Maphelo bja ANC, bjo bo filwego mošomo wa go hlama pholisi ya maphelobakeng sa Afrika Borwa ya ka morago ga kgethollo.

Mošomo wa dipolotiki wa ka morago ga kgethollo

[lokiša | edit source]

Mmušo wa profense

[lokiša | edit source]

Lekgotlaphethiši

[lokiša | edit source]

Kago ya lekgotlatheramelao la KwaZulu-Natal ka Pietermaritzburg Ka morago ga dikgetho tša mathomo tša temokrasi tša Afrika Borwa ka 1994, Mkhize o ile a thwalwa go ba Leloko la Lekgotlaphethiši (MEC) la Maphelo mmušong wa profense wa KwaZulu-Natal, ye nngwe ya diprofense tše pedi moo ANC e sa kago ya thopa bontši ka 1994. O swere poso yeo ka mengwaga ye lesome, go ba MEC ya maphelo yeo e šomilego nako ye telele kudu ka nageng.  Nako ya gagwe ya go ba mopresidente e ile ya sepelelana le tlhora ya leuba la HIV/AIDS ka Afrika Borwa , yeo e bego e le ye šoro kudu ka KwaZulu-Natal. Ka fase ga Mopresidente Thabo Mbeki , karabelo ya mmušo go leuba le e ile ya solwa e le yeo e sego ya mahlale ebile e hlohleleditšwe ke go latola HIV/AIDS ; ka kakaretšo ya Bhekisisa Center for Health Journalism, Mkhize ka dinako tše dingwe e be e le "bobedi mogale le mobe" mo sebopegong se.  Mkhize o ile a fapoga pholising ya mmušo wa bosetšhaba ka go dumelela Senthara ya Lenaneo la Dinyakišišo la Aids go dira diteko tša kalafo ya antiretroviral ka dikliniking tša setšhaba ka KwaZulu-Natal.  Le ge go le bjalo, ka 2001, ge Lesolo la Kgato ya Kalafo le sekiša mmušo ka lebaka la go palelwa ga wona go aba ditirelo tša go thibela phetetšo ya HIV go mma go ngwana , Mkhize o ile a thekga Mbeki go ganetša molato wo. Se se ile sa bakwa ke go bonagala ga Mkhize a sa ikemišetše go "roba maemo" le Mbeki phatlalatša. Ka morago, ka 2016, Mkhize o ngwadile lengwalo le letelele le le bulegilego go Mbeki ka ga pholisi ya gagwe ya HIV/AIDS , a itlhalosa bjalo ka yo a "swerwego gare ga" ntwa ya molao ya 2001.  O boletše gore, ka nako yeo, o be a sa dumelelane le kganetšo ya Mbeki go di-antiretroviral gomme o ile a lobby gore mmušo o akgofiše diteko tša nevirapine .

Ka Ngwatobošego 2004, Mkhize o ile a thwalwa go ba MEC wa Ditšhelete le Tlhabollo ya Ekonomi, le yena ka KwaZulu-Natal.  Ka fase ga boetapele bja gagwe, kgoro ya profense e ile ya phethagatša magato a go fokotša tšhelete , ao a bego a tšewa e le a atlegilego.  O ile a kgethwa gape bjalo ka Moetapele wa Kgwebo ya Mmušo ka KwaZulu-Natal ka 2004 gomme a swara maemo ka bobedi ka nako e tee go fihla ka 2009.  Go tlaleletša, go tloga ka 2006, o bile modulasetulo wa komiti ya tlhokomelo ya dipolotiki ya Sebjana sa Lefase sa Kgwele ya maoto sa 2010 .

Tsoga ka ANC

[lokiša | edit source]

Ge e be e le MEC, go begwa gore Mkhize o hlomile selekane sa kgauswi sa dipolotiki le Jacob Zuma, yo e bilego Motlatšamopresidente wa bosetšhaba .  O kgethilwe go Komitiphethiši ya Bosetšhaba ya ANC , setho sa khuduthamaga sa godimo sa mokgatlo, Khonferentsheng ya Bosetšhaba ya bo 50 ya ANC ka Dibatsela 1997,  gomme o ile a kgethwa gape go Komitiphethiši ya Bosetšhaba ya ANC ka 2002 le ka 2007 . O be a tšewa bjalo ka "yo mongwe wa baagi ba bagolo" ba go hlatlogela ga Zuma go ba mopresidente wa ANC mo nakong yeo, ka ge a thušitše go dira moentšeneare wa go tsena ga maloko a go thekga ANC go ANC ka KwaZulu-Natal. O šomile gape bjalo ka modulasetulo wa komiti ya ka fasana ya Komitiphethiši ya Bosetšhaba ya ANC ya thuto le maphelo gomme e bile leloko la sehlopha sa mošomo sa ANC sa inšorense ya maphelo ya bosetšhaba .

Le ge go le bjalo, tema ya gagwe ye e tšwelelago kudu ka go ANC e be e le maemong a profense ka KwaZulu-Natal. Ka ge a šomile bjalo ka Motšhireletši wa Matlotlo wa profense ya ANC , o ile a kgethwa go ba motlatšamodulasetulo wa profense wa ANC ka 1999.  Pele le nakong ya gagwe bjalo ka MEC wa ditšhelete, o be a le bogareng bja ntwa ya dipolotiki le S'bu Ndebele , ka nako yeo e bego e le Tonakgolo ya KwaZulu-Natal le Modulasetulo wa profense wa ANC.  Khonferentsheng ya dikgetho tša profense ya ANC ka June 2008, Mkhize o ile a fenya gomme a kgethwa go ba Modulasetulo wa profense ya ANC.

Tonakgolo

[lokiša | edit source]

Boemong bja gagwe bjalo ka Modulasetulo wa profense, Mkhize o bile nkgetheng wa ANC go tšea legato la Ndebele bjalo ka Tonakgolo ya KwaZulu-Natal dikgethong tša kakaretšo tša 2009 .  ANC e thopile taolo ya lekgotlatheramelao la KwaZulu-Natal dikgethong tša 2009 gomme Mkhize o ile a kgethwa ka tsela ye e sa lebanyego go ba Tonakgolo, a fenya John Steenhuisen wa kganetšo ya Democratic Alliance ka dikgetho tše 68 go tše šupa.  Ka yona kgwedi yeo, Motsheganong 2009, o ile a kgethwa go ba Mokanseliri wa alma mater ya gagwe, yeo e bego e thomilwe gape bjalo ka Yunibesithi ya KwaZulu-Natal ;  o ile a feleletša a šomile mo posong yeo go fihla ka 2017.

Ka May 2010, banna ba bahlano ba ile ba golegwa kua Hillcrest, KwaZulu-Natal , motheong wa tsebišo ya bohlale bja bosenyi , ge go thwe ba be ba le tseleng ya go ya legaeng la Mkhize kua Pietermaritzburg; dithunya le dithunya tšeo di sego molaong di ile tša hwetšwa ka koloing ya bona.  Ba ile ba tšwelela kgorong ya tsheko kua Durban ka ditatofatšo tša dibetša le molato wa go loga maanomabe a go dira polao ; yo go thwego o nepišitšwe ke leano le ka morago o ile a hlaolwa bjalo ka Mkhize.  Go tlaleletša, yo mongwe wa banna bao, Sizwe Mkhize (yo a se nago kamano), o be a na le tokomane yeo e bego e bonagala e akaretša baetapele ba profense ba Selekane sa Mahlakore a Mararo – ANC le balekane ba yona baMokgatlo wa Makomonisi wa Afrika Borwa le Congress of South African Trade Unions – ka morero wa go menola Mkhize.  Ba Hawks ba ile ba nyakišiša molato wo, gomme dibopego tša KwaZulu-Natal tša Tripartite Alliance di ile tša dira dinyakišišo tša tšona ka sehlopha sa mošomo sa mohlakanelwa, seo go sona ANC e bego e emetšwe ke Willies Mchunu ; dikhwetšo tša sehlopha sa mošomo di ile tša bolokwa e le sephiri.  Molato wa kgorotsheko kgahlanong le banna ba o ile wa tlošwa lenaneong la kgorotsheko ka Ngwatobošego ge mmušo o palelwa ke go romela motšhotšhisi tshekong. Mkhize o be a kopane le Sizwe Mkhize gape ka 2007, ge a be a bolela gore yena le mmolai yo mongwe ba thwetšwe ke baphenkgišani ba Mkhize ba profense gore ba mmolaye.

Ka Motsheganong 2012, KwaZulu-Natal ANC e ile ya mo kgetha gape bjalo ka Modulasetulo wa profense ya ANC.  Go kgethwa ga gagwe gape go latetše mahlabisadihlong a mannyane a dipolotiki mabapi le pego ya bohlale yeo e dutlilego yeo e kgobokeditšwego ke Richard Mdluli ; pego e boletše gore Mkhize, gotee le baetapele ba bangwe ba ANC, ba loga maano a go raka Zuma setulong bjalo ka Mopresidente wa ANC.  Le ge Mkhize a boletše gore ga se gwa ba le morero wo bjalo, Mail & Guardian e boletše gore pego yeo e sentše kamano ya Mkhize le Zuma, gammogo le go tuma ga gagwe ka KwaZulu-Natal.

Motšhireletši wa Matlotlo-Kakaretšo wa ANC

[lokiša | edit source]

Mkhize o kgethilwe go ba Motšhireletši wa Matlotlo wa bosetšhaba wa ANC Khonferentsheng ya Bosetšhaba ya bo 53 ya mokgatlo ka Dibatsela 2012. Dikgethong, o ile a fenya Paul Mashatile ka dikgetho tše 2,988 go ya go Mashatile tše 961.  Mkhize o ile a kitima ka letlapa leo e sego la semmušo leo le bego le sepelelana le Mopresidente wa bosetšhaba yo a lego maemong a gagwe Zuma, yo a kgethilwego gape bjalo ka Mopresidente wa ANC khonferenseng ye.  Gape go be go bolelwa gore o bile le seabe go thwala rakgwebo Cyril Ramaphosa go kitima go ba motlatšamopresidente ka letlapa leo.  Methopo e boditše Mail & Guardiangore baetapele ba bangwe ka KwaZulu-Natal ba be ba kgoromeleditše gore Mkhize a tšwele pele go ya maemong a bosetšhaba e sego ka lebaka la gore ba mo thekgile eupša ka lebaka la gore ba be ba nyaka gore a tlogele dipolotiki tša profense; Mkhize le badirišani ba gagwe ba ganeditše taba yeo. Mkhize e be e le modirišani wa bohlokwa wa dipolotiki wa Jacob Zuma nakong ya khonferentshe ya Polokwane ya bohlokwa , eupša kamano ya bona ya ka morago e be e na le dipelaelo kudu. Le ge e le gore nako ya molaotheo ya Mkhize bjalo ka Tonakgolo ya KwaZulu-Natal e be e ka se fele go fihla dikgethong tša kakaretšo tša 2014 , o ile a itokolla ofising ka Phato 2013 go tsenela ka nako ka moka mešomong ya gagwe bjalo ka Motšheledipharephare wa ANC, e lego mošomo wo o theilwego ka ntle ga ntlokgolo ya ANC kua Luthuli Ntlo ka Johannesburg .  Nako ya Mkhize e ile ya sepelelana le mahlabisadihlong a mmalwa ao a bonagalago a akaretša taolo ya Zuma go thopša ga mmušo . Se se lemogegago ke gore go sa šetšwe selekane sa gagwe sa kgale le Zuma, ka Dibatsela 2015 o ile a sola sephetho sa Zuma sa go raka Nhlanhla Nene bjalo ka Tona ya Ditšheletegomme go begwa e le karolo ya sehlopha sa baetapele ba ANC seo se kopanego le Zuma go mo hlohleletša go lebelela gape.  Ka Moranang 2017, o ile a kopanela le baetapele ba bangwe ba ANC go sola phatlalatša sephetho sa Zuma seo se ilego sa latela sa go fetoša kabinete ya gagwe gape le go raka Pravin Gordhan bjalo ka Tona ya Ditšhelete.  Magareng ga ditsenogare tšeo tše pedi, ka Ngwatobošego 2016, Sunday Times e begile gore Hawks e nyakišiša Mkhize, Gwede Mantashe , le Mcebisi Jonas mabapi le polelo ya Jonas ya gore lapa la Gupta le mo file tsogolekobongle poso ya kabinete; go begwa gore dinyakišišo di be di lebane le go palelwa ga Mkhize, Mantashe le Jonas go bega tsogolekobong yeo pejana. Le ge go le bjalo, ba Hawks ba boletše gore ga go na dinyakišišo tše bjalo.

2017 bidi ya mopresidente

[lokiša | edit source]

Pele ga mafelelo a nako ya gagwe bjalo ka Motšhireletši wa Matlotlo ka 2017, Mkhize o ile a dira lesolo la go hlatlama Zuma bjalo ka Mopresidente wa ANC, ka lesolo la ditaba tša leago ka fase ga moano wa #AbantuBathi ( Sezulu for, literally, "people say").  O ile a tsebiša la mathomo gore o tla ikemišetša go amogela dikgetho tša maemo a mathomong a Lewedi 2017.  Go thwe Mkhize e be e le motšeakarolo yo mafolofolo go " dipolotiki tša go thekga profense",  gomme o ile a dumela go ya gagwe tema ya gagwe ya go kgoboketša thekgo ya sehlopha seo se sepelelanago le Zuma ka 2007,  eupša, nakong ya lesolo, o ile a phega kgang phatlalatša gore go hlokomela botee bja ANC go nyaka go efoga go arogana ga dihlophale lesolo leo le theilwego godimo ga letlapa.

Le ge e le gore bao ba bego ba kitima pele lebelong la bopresidente e be e le ka mo go kwagalago Ramaphosa le Nkosazana Dlamini-Zuma , Mkhize o be a lebelelwa bjalo ka "kgetho ya kwano" yeo e ka bago gona, e lego kgetho ye nngwe yeo e ka bonwago bjalo ka yeo e amogelegago ke bathekgi ba ka go latelana ba mofenyi yo mongwe le yo mongwe wa pele.  Letšatši la Kgwebo le begile gore bonkgetheng bja Mkhize bo ka thekgwa ke David Mabuza , mogwebi wa maatla wa ANC yo a nago le khuetšo ka Mpumalanga yo a bego a kgoromeletša "thekethe ya botee" go tšea legato la Zuma.  Gape go begilwe gore Ramaphosa o be a tšere Mkhize bjalo ka molekane yo a ka bago a kitima eupša o tšere sephetho sa go kgetha mosadi ( Lindiwe Sisulu) le ge go le bjalo.  Lesolo la Mkhize la bopresidente le ile la hwetša thekgo ye nngwe maemong a makala a selegae le a selete, kudukudu ka Kapa Bohlabela le profenseng ya gabo ya KwaZulu-Natal,  eupša mafelelong o paletšwe ke go hwetša go kgethwa ga efe goba efe ya diprofense tše senyane tša mokgatlo, gomme o ile a tlogela go tsenela ga gagwe go ba mopresidente.  Go e na le moo, o ile a tšea dikgetho tšeo a di amogetšego – go tšwa makaleng a selegae a 193 le profenseng e tee – go emela motlatšamopresidente wa ANC.

Le ge go le bjalo, ge Khonferentshe ya Bosetšhaba ya bo 54 ya ANC e thoma ka Dibatsela 2017, Mkhize o tsebišitše ka mo go sa letelwago gore o tšere sephetho "ka morago ga go naganelwa kudu" go gogela morago lebelong la motlatšamopresidente gomme ka fao a ka se be mathateng a go kgethwa go efe goba efe ya ANC yeo go thwego ke yona "Top Six" maemo a boetapele.  Methopo e boditše Mail & Guardian le Sunday Times gore Mkhize o gogile morago ka morago ga dipoledišano le Mabuza, motheong wa gore Mkhize a ka se ganetše bonkgetheng bja Mabuza go ba Motlatšamopresidente ge Mkhize a ka hwetša thekgo – go tšwa go bathekgi ba Mabuza le Dlamini-Zuma – bakeng sa a kabinete e kgolomaemo, mohlomongwe Lefapha la Ditšhelete, le bakeng sa maemo a godimodimo ka Komitingphethiši ya Bosetšhaba yeo e tlago.  Mabuza o ile a feleletša a kgethilwe go ba Motlatšamopresidente wa ANC gomme Mkhize ka nnete o ile a kgethwa gape go ba Komitiphethiši ya Bosetšhaba ka dikgetho tše ntši go feta nkgetheng ofe goba ofe, 2,550 go ralala le palomoka ya dikgetho tše 4,283 .  Mkhize o ile a latola gore o tsenetše go dira ditumellano goba kgwebo ya dipere , a re o ile a ikgogela morago ka nepo ya go aga botee ka gare le go tiiša ANC.  O ile a tšeelwa legato bjalo ka Motšheledipharephare wa ANC ke Paul Mashatile, yo a bego a kitima kgahlanong le yena a sa atlege ka 2012.

Mmušo wa setšhaba

[lokiša | edit source]

Mafelelong a Hlakola 2018, Zuma o ile a itokolla Bopresidenteng bja bosetšhaba; Ramaphosa o ile a mo hlatlama gomme a thwala Mkhize ka kabineteng ya gagwe bjalo ka Tona ya Pušo ya Tirišano le Merero ya Setšo .  Mkhize o ile a ikana ka Sebokeng sa Maloko a Palamente go tšea maemo ao.  Mafelelong a kgwedi ya Motsheganong 2019, ka morago ga gore Ramaphosa a kgethelwe go ba nako ye e tletšego ka morago ga dikgetho tša kakaretšo tša 2019 , Mkhize o ile a dirwa Tona ya Maphelo ka kabineteng ye mpsha . O ile a dula maemong ao go fihla ka Phato 2021. Selo sa gagwe sa mathomo sa pele ka potefolio e be e le go phethagatšwa ga tšhišinyo ya go hloma tshepedišo ye mpsha ya inšorense ya maphelo ya bosetšhaba:  o holofeditše go lokolla sengwalwa sa Molaokakanywa wa Inšorense ya Maphelo ya Bosetšhaba mo matšatšing a gagwe a mathomo a 100 a le ka ofising, gomme o dirile bjalo, ka morago ga ditherišano le setšhaba sa badudi seo se lebišitšego go Tumelelano ya Seboka sa Maphelo sa Mopresidente sa Mosegamanye 2019.

Leuba la COVID-19

[lokiša | edit source]

Tshedimošo ye nngwe: leuba la COVID-19 ka Afrika Borwa Leswao la tsela ka Kapa Bodikela le gopotša baotledi ka ga lockdown ye thata ya COVID-19 yeo e hlomilwego ka fase ga Mkhize. Morago ga gore molato wa mathomo wa COVID-19 ka Afrika Borwa o lemogwe ka Mopitlo 2020, mošomo wa bogareng wa Mkhize o ile wa ba boetapele bja karabelo ya naga go leuba la COVID-19 .  Ditshekatsheko tša tiragatšo ya gagwe nakong ya leuba di be di hlakahlakane eupša ka kakaretšo di be di le botse; ka go gatelela ga gagwe ditsenogare tšeo di thekgwago ke bohlatse bja mahlale, o ile a bapetšwa gabotse le Manto Tshabalala-Msimang , yo a bego a eteletše pele karabelo ya mmušo wa Afrika Borwa go leuba la HIV/AIDS.  Ka Moranang 2020, John Steenhuisen, yo ka nako yeo e bego e le moetapele wa kganetšo, o boletše gore o be a kgahlilwe ke boetapele bja Mkhize gomme a ka se dire selo ka tsela ye e fapanego.  Bekeng yona yeo, BBCo hlalositše karabelo ya mathomo ya Afrika Borwa bjalo ka "e šomago gabotse ka go hloka kwelobohloko", a reta "go se be le bošilo, tiragatšo ye e nago le mafolofolo, le ditlhagišo tša gagwe tša letšatši le letšatši tše di hlaphogetšwego, tše di nago le tsebo ye e tseneletšego ".  The Financial Mail e mo reile leina la "modiri wa ditaba wa ngwaga" ka Dibatsela 2020.

Mahlabisadihlong a Digital Vibes

[lokiša | edit source]

Seripagare sa mathomo sa 2021, go thoma ka go pepentšhwa ka la 23 Hlakola,  Daily Maverick e phatlaladitše lelokelelo la dipego tša mmegadikgang wa dinyakišišo Pieter-Louis Myburgh ka ga seo se ilego sa tsebja bjalo ka mahlabisadihlong a Digital Vibes.  Dipego di be di lebane le dikonteraka tša mmušo magareng ga Kgoro ya Maphelo le khamphani ya dikgokagano yeo e bitšwago Digital Vibes. Khamphani e be e amogetše R 150 milione go tšwa go kgoro magareng ga Pherekgong 2020 le Hlakola 2021 ka mošomo wa masolo a go phatlalatša inšorense ya maphelo ya bosetšhaba le karabelo ya COVID-19.  E be e amogetše gape konteraka ya dikgokagano go tšwa go Kgoro ya Taolo ya Tirišano le Merero ya Setšoka Phato 2018, dikgwedi tše mmalwa ka morago ga gore Mkhize a tšee potefolio yeo.  Tše dingwe tša ditefišo tšeo di lego go invoice ya Digital Vibes – go akaretšwa le tša go tšwelela ga Mkhize ka boraditaba – di bonala di godišitšwe.  Se se tsošago ngangišano kudu, khamphani e be e kgokagantšwe le ba babedi ba badirišani ba Mkhize: Tahera Mather, mmoleledi wa Mkhize wa motho ka noši wa nako ye telele , le Naadhira Mitha, mothuši wa peleng wa mongwaledi wa poraebete ka ofising ya botona ya Mkhize. Bobedi bja bona ba be ba šomile gape bjalo ka baeletši ba dikgokagano ka lesolo la Mkhize la 2017 la bopresidente bja ANC.  Mather le Mitha ba be ba hotšwe ke dikonteraka ka mošomo wa boeletši wa Digital Vibes,  leDaily Maverick ka morago e ile ya utolla bohlatse bjoo e boletšego gore bo bontšhitše gore Mather le Mitha ba "laola ka mo go atlegilego" Digital Vibes, le ge ba be ba sa lokeletšwa semmušo bjalo ka balaodi ba khamphani.  Mo e ka bago R90 milione ya R150 milione yeo e amogetšwego ke Digital Vibes e be e fetišeditšwe go diakhaonto tše dingwe – e ka ba go ditheo tšeo di hlomilwego ke Mather le Mitha goba go batho ba boraro, go akaretšwa dikgwebo le diakhaonto tša motho ka noši tšeo di swerwego ke lapa la kgauswi la Mather.

Ka morago ga go phatlalatšwa ga pego ya ka pela ya Daily Maverick , Kgoro ya Maphelo e ile ya emiša konteraka ya Digital Vibes mathomong a Mopitlo 2021. Mmušo o tsebišitše gore konteraka ye e tla nyakišišwa, bobedi ke Yuniti ye e Kgethegilego ya Dinyakišišo (SIU) le ke forensiki ya ka ntle monyakišiši yo a kgethilwego ke kgoro.  Mafelelong a Motsheganong, Mkhize o boletše gore dinyakišišo tša ka ntle di hweditše gore tshepedišo ya thendara le ya go dira dipeeletšo ya konteraka e be e sa laolege ebile e thulana le Molao wa Taolo ya Ditšhelete tša Setšhaba; lega go le bjalo, o ile a tiišetša ka mo go tšwelago pele gore ga se a tšea karolo go neeng konteraka yeo, gore ga se a holega ka noši go yona le gore Mather le Mitha e be e se bagwera ba gagwe ka noši. Moragonyana bekeng yeo, Daily Maverick e phatlaladitše dipego tše dingwe tšeo di ipolelago gore di bontšha kgokagano ya Mkhize ka noši le Digital Vibes: go ya ka kuranta, khamphani e be e lefile mošomo wa tlhokomelo lefelong leo le lego la trust ya lapa la Mkhize , e be e fetišeditše bonyenyane R300, 000 go khamphani yeo e bego e le ya morwa wa Mkhize, gomme o be a rekile morwa wa gagwe koloi ya Toyota Land Cruiser yeo e dirišitšwego .  Ka la 9 Mosegamanye, Mopresidente Ramaphosa o ile a bea Mkhize maikhutšong a kgethegilego (ka mo go atlegilego go emišwa) go mo dumelela "go hlokomela ditatofatšo le dinyakišišo" mabapi le dikonteraka tša Digital Vibes.

Pego ya dinyakišišo tša SIU e phethilwe ka June 2021. SIU e ile ya dumelelana gore konteraka e filwe ka mo go sa swanelago gomme ya šišinya gore konteraka ka moka e swanetše go bewa ka thoko le gore bao ba amegago ba swanetše go lefa mmušo ka tswalo .  E hweditše gape gore boitshwaro bja Mkhize e be e le "yeo e sego ya maleba ebile, ge go le bjalo... e sego molaong": go be go na le bohlatse bja gore o beile kgateletšo go bahlankedi ba kgoro gore ba dumele konteraka ya Digital Vibes le gore o "amogetše dikgotsofatšo ka go lebanya le ka go se lebanye." go tšwa go Digital Vibes", go akaretšwa ka morwa wa gagwe. Go tlaleletša go dikutollo tša Myburgh, SIU e be e hweditše gore morwa wa Mkhize o amogetše ditefelo tša tšhelete go tšwa go molaodi wa Digital Vibes; e be e nyaka gore a lefe mo e ka bago R3.8 milione ka palomoka.  Ge a ngwala go Twitter , morwa wa Mkhize, Dedani, o dumetše gore o amogetše tšhelete go tšwa go Mather, eupša a latola gore o kile a hwetša tšhelete ya go feta R300,000.

Go rola modiro

[lokiša | edit source]

Le ge a ile a tšwela pele go boloka go hloka molato ga gagwe, Mkhize o ile a rola modiro bjalo ka Tona ya Maphelo ka la 5 Phato 2021, diiri pele ga ge go letetšwe gore Ramaphosa a tsebagatše phetošo ya kabinete.  Ka morago o ile a bolela gore badirišani ba Ramaphosa ba tutueditše dinyakišišo ka maitekelo a go "kgaola maphego".  Go tloga ka Motsheganong 2022, o be a nyaka tshekatsheko ya boahlodi ya pego ya SIU,  yeo e dirilwego phatlalatša ka Lewedi 2021.  Ka nako yeo, SIU e ile ya tšwetša pele maiteko a yona a go bušetša tšhelete ya konteraka ka setšhaba go sekišwa.  Le ge go le bjalo, ka Moranang 2022, Palamente's Joint Standing Committee on Ethics and Members' Interests e hlwekišitše Mkhize thulano efe goba efe ye e fošagetšego ya dikgahlego ka mahlabisadihlong a.

2022 bidi ya mopresidente .

[lokiša | edit source]

Ka Motsheganong 2022, pele ga Khonferentshe ya Bosetšhaba ya bo 55 ya ANC ka Dibatsela, Mkhize o tsebišitše gore o tla nyaka Bopresidente bja ANC la bobedi.  O boletše gore, ge a ka kgethwa, o tla etiša pele karabelo ya mokgatlo le mmušo go bomenetša bja dipolotiki , go akaretšwa ka go phethagatša ditšhišinyo tša Khomišene ya Zondo .  O ile a hlaola gape go kgaotša ga mohlagase ga Afrika Borwa bjalo ka taba ye e tlago pele; o boletše mabapi le seo gore " malahla a swanetše ebile a tla dula e le mothopo wo mogolo wa mohlagase wa naga le methopo ye mengwe go swana le phefo, letšatši le meetse le methopo ye mengwe ya maatla ao a mpshafatšwago."e tla bapala karolo ya bobedi fela".  Khuduthamaga ya profense ya ANC ka KwaZulu-Natal e thekgile bonkgetheng bja gagwe.  Le ge go le bjalo, go be go na le mabarebare a go se fetoge a gore Hawks e be e rulaganya go hloma ditatofatšo tša bosenyi tša semmušo kgahlanong le Mkhize mabapi le Mahlabisadihlong a Digital Vibes;ge ba ka dira bjalo, molao wa ANC wa go gata ka thoko o be o tla mo thibela go ema dikgethong dife goba dife tša ka gare tša mokgatlo.

Dingangišano tše dingwe

[lokiša | edit source]

Dikgokagano tšeo go thwego di na le dikgaruru tša dipolotiki

[lokiša | edit source]

Bjalo ka ge go lemogilwe ke Daily Maverick , Mkhize ka dinako tše dingwe o bolelwa bjalo ka motšwasehlabelo wa dikgaruru tša dipolotiki, gaešita le dipolao tša dipolotiki , tšeo di tšwetšego pele ka KwaZulu-Natal ka morago ga go fela ga kgethologanyo, eupša ditatofatšo tše ga se tša ka tša hlatselwa goba tša sekišwa: "monkgo wa go nkga wa." dipolao di be di tla feleletša di kgomaretše Zweli Mkhize, le ge ditatofatšo di be di sa kgomarele".  Morago bjale, ka Lewedi 2018, go begwa gore legae la Mkhize ka Willowfontein le ile la hlaselwa ke sehlopha sa mošomo seo se ikarabelago ka go nyakišiša dipolao tša dipolotiki ka KwaZulu-Natal – le ge e le gore mmoleledi wa Mkhize o ile a ganetša gore ke tlhaselo, a e hlaloša go e na le moo bjalo ka poledišano magareng ga maphodisa le baleti ba tšhireletšo ba poraebete ba Mkhize. Go ya ka...Witness , dinyakišišo di be di lebane le tema yeo e kgathwago ke dikhamphani tša tšhireletšo tša praebete dipolaong tša dipolotiki, gomme tlhaselo yeo e be e akaretša go swarwa ga yo mongwe wa baleti ba Mkhize le go tšewa ga dithunya tša go fapafapana tšeo di sego molaong.

Dinyakišišo tša go kitima ka dithunya

[lokiša | edit source]

KwaZulu-Natal midlands e ile ya tsebja bjalo ka lefelo la dikgaruru tša dipolotiki go tloga ka bo-1980. Ahead of the 1999 general election , Inkatha, ka nako yeo rebranded as Inkatha Freedom Party (IFP), o ile a bolela phatlalatša gore Mkhize o šomišitše mekgwa ya ka sephiring go tšwetša pele go thwala ga ANC ka KwaZulu-Natal midlands, e bile a fihla bokgoleng bja go holofetša bafaladi ba IFP dibetša goba tshwarelo go tšwa go botšhotšhisi.  Mathomong a 1999, David Ntombela, moetapele wa IFP ka KwaZulu-Natal midlands, o ile a latofatša Mkhize ka go loga maanomabe a go mmolaya.  Go begwa gore molwela-tokologo wa lefelong leo o be a saennwe afidafiti ya gore Mkhize o mo file sethunya sa ka fase ga motšhene gomme a mmotša gore a se šomiše go bolaya Ntombela gomme ka morago a bolele gore polao yeo e bile go itšhireletša . Le ge go le bjalo, molwelatokologo yo go bolelwago ka yena ka morago o ile a bušetša morago polelo ye, a re Ntombela le maphodisa ba mo tšhošeditše gore a dire polelo ya maaka.  Ka moragonyana ga gore Ntombela a tsenye tatofatšo ya gagwe, Network of Independent Monitors e ile ya phatlalatša pego yeo e bego e bolela gore Ntombela le moetapele yo mongwe wa kganetšo ka profenseng, Sifiso Nkabinde, e bile basedimoši ba maphodisa a tšhireletšo ya kgethollo ; boradipolotiki ba kganetšo ba ile ba bolela gore pego ye e be e le maitekelo a " motšhene wa phatlalatšo ya maaka " wa ANC go šitiša tlhokomelo ditatofatšong tšeo di lego kgahlanong le Mkhize.

Ka Moranang 1999, Sunday Tribune e begile gore SIU e be e ikemišeditše go latofatša Mkhize le boradipolotiki ba bangwe ba mmalwa ba profense, go akaretšwa Philip Powell wa IFP, ka mabaka ao a amanago le dikgaruru tša dipolotiki.  Moketedi Mpshe wa National Prosecuting Authority (NPA) o ganeditše gore ditatofatšo di kgauswi, eupša a tiišetša gore Mkhize o be a nyakišišwa ka pelaelo ya go kitima ka dithunya le go loga maanomabe a go bolaya Ntombela.  ANC e boletše gore e tla šomišana le dinyakišišo dife goba dife tše di lokilego, eupša e lemošitše gore dinyakišišo ga se tša swanela go ba tša sephiri go maatla a borarokhuetšo, ebile ga se ba swanela go lefiša boradipolotiki ba ANC e le gore ba "lekalekanya" ditatofatšo kgahlanong le disenyi tša mekgatlo ye mengwe ya dipolotiki.  Tonakgolo ya bjale ya KwaZulu-Natal, Lionel Mtshali wa IFP, o ile a arabela ka tšhišinyo ya go hloma khomišene ya dinyakišišo go nyakišiša ditatofatšo kgahlanong le Mkhize,  eupša a palelwa ke go dira bjalo ka morago ga gore Mkhize a dire kgopelo ka katlego kgorong ya tsheko ye kgolo go thibela go huduga.

Ka Ngwatobošego 2003, Mkhize o boletše gore o beile ngongorego go Mošireletši wa Setšhaba mabapi le pego ya Moranang 1999 ya Sunday Tribune . O laeditše gore Bulelani Ngcuka , Molaodi wa Bosetšhaba wa Botšhotšhisi bja Setšhaba, o dutlile lentšu la dinyakišišo go boraditaba ka nepo ya go šilafatša botumo bja Mkhize.  Ka nako yeo, NPA e boletše gore dinyakišišo tša 1999 di thomilwe ke Tirelo ya Maphodisa ya Afrika Borwa gomme di rometšwe go NPA, eupša Mpshe, yo ka nako yeo e bego e le Molaodi wa Botšhotšhisi bja Setšhaba ka KwaZulu-Natal, o ganne go sekiša Mkhize ka lebaka la go hloka bohlatse.

Sifiso Nkabinde

[lokiša | edit source]

Ka Pherekgong 1999, Sifiso Nkabinde, molwela-tokologo wa United Democratic Movement (UDM) ka KwaZulu-Natal, o ile a thuntšhwa ka Richmond, KwaZulu-Natal ke banna ba dithunya bao ba sa tsebjego bao go bonagalago ba rwele dibetša tšeo di utswitšwego seteišeneng sa maphodisa sa Pietermaritzburg.  Ka morago bekeng yeo, go bonagala e le tefetšo, Mkhize o ile a lalela ke banna ba dithunya ge a be a sepela ka koloyana ya ANC le Bheki Cele .  Mengwageng ye e latelago, banna ba mmalwa – bontši bja bona ba amana le ANC ya selegae – ba ile ba latofatša le go bonwa molato wa go bolaya Nkabinde. Go ye nngwe ya ditsheko tšeo, ka ngwaga wa 2000, Mkhize o ile a akaretšwa polaong yeo ke yo mongwe wa basekišwa, Sibusiso Bruce Mhlongo, yo pele e bego e le mohlapetši wa Mkhize. Mhlongo o boletše gore Mkhize o bile le seabe go rulaganyeng polao ye gomme o file moputso wa R200,000 ka lebaka la polao ya yona.  Le ge go le bjalo, ka fase ga dipotšišo tša go selaganya , o ile a dumela gore bohlatse bja gagwe e be e le bja go kwa , ka gobane o be a se a bolela thwii le Mkhize eupša o kwele fela ka go kgatha tema ga gagwe go tšwa go badirišani ba gagwe.

Mkhize o ile a kgopelwa go fa bohlatse kgorong ya tsheko ka Mopitlo 2001, eupša a hlaloša pego ya gagwe ka gare ga afidafiti go e na le moo. O ganeditše go kgatha tema polaong yeo gomme a re ga se a loga maanomabe a go bolaya Nkabinde goba go neela moputso go babolai ba gagwe.  Ka nnete, o boletše gore maloko a bafsa a ANC gantši a be a mo batamela go kgopela dibetša tšeo ka tšona a ka nepišago Nkabinde le boradipolotiki ba bangwe ba kganetšo, e le go itefeletša ka ditlhaselo tša peleng go ANC, eupša gore o ganne dikgopelo tše. O boletše gore o ile a batamelwa fela mabapi le polao ya Nkabinde ka morago ga ge e diregile, mola basenyi ba be ba mo batametše ba kgopela tefo.

Ka 2008, Mkhize o ile a sekiša Media24 ka katlego ka lebaka la go senya leina morago ga gore ye nngwe ya dithaetlele tša yona, City Press , e bege ka gare ga sengwalwa sa 2007 gore Mhlongo o "boditše kgorotsheko gore Mkhize o mo tshepišitše diranta tše dikete e le go ananya polao ya Nkabinde".  Mkhize o rile, gomme kgorotsheko ya godimo ya dumela, gore se se a aroša, ka ge polelo ya Mhlongo e be e le ya go kwewa. City Press e lefile Mkhize R150,000 ka tshenyo gomme ya phatlalatša kgopelo ya tshwarelo.

Babita Deokaran

[lokiša | edit source]

Ka 2021, Mkhize o ile a akaretšwa polaong ya maemo a godimo ya Babita Deokaran ke yo mongwe wa bagononelwa bao ba latofaditšwego ka go dira polao yeo. Deokaran e be e le mošomi wa kgoro ya maphelo ya profense ya Gauteng gomme ka nako ya lehu la gagwe e be e le moabi wa ditaba le hlatse ye bohlokwa dinyakišišong tše di tšwelago pele tša SIU ka ga bomenetša bja PPE nakong ya leuba la COVID-19; o bolailwe ka ntle ga legae la gagwe ka borwa bja Johannesburg ka Phato 2021. Phakamani Hadebe le banna ba bangwe ba bahlano ba latofaditšwe ka polao yeo gomme ge a le kgolegong ya maphodisa Hadebe o ile a ipolela gore o bolaile Deokaran ka go ananya tefo ya R400,000 go tšwa go Mkhize le ngwanabo yo monnyane.  Nakong ya theeletšo ya gagwe ya peileka Ngwatobošego 2021, Hadebe o boletše gore ge e le gabotse ga se a ke a kopana le Mkhize le gore o dirile boipolelo bjo ka fase ga kgapeletšo ye e feteletšego gomme o kganyoga go bo bušetša morago.  Ka polelo, Mkhize o boletše gore "ga a na selo le ge e le sefe seo a se dirago ka [polao ye], goba go se loke ga theko yeo go thwego e e hlohleleditše".  Ka morago bekeng yeo, motšhotšhisi molatong wo o laeditše gore Mkhize e ka ba mogononelwa goba hlatse molatong wo,  eupša balaodi ba be ba se ba bega dinyakišišo tše dingwe ka ga tema yeo go thwego e kgathilwe go fihla ka Moranang 2022.

Ikgokaganye le Khwezi

[lokiša | edit source]

Ka 2017, mmegadikgang Redi Tlhabi o ile a bolela ka pukung ya gagwe, Khwezi , gore Mkhize o lekile go kgodiša Fezekile Kuzwayo (yo a tsebegago kudu ka leina la Khwezi) gore a tlogele ditatofatšo tša go kata kgahlanong le Zuma ka 2005. Mkhize, go swana le Zuma, o be a tsebile Khwezi le lapa la gagwe ka bothopša.  Bonyane boradipolotiki ba babedi ba peleng ba ANC ba tiišeditše polelo ya Tlhabi: Vytjie Mentor o boletše gore Mkhize e bile " pointman [ sic ]" ya Zuma nakong ya tsheko, gomme Mbhazima Shilowa o boletše gore "karolo ya Mkhize tabeng ya Khwezi e ngwadilwe gabotse". Polelo, Mkhize o file pego ye e tletšego ya saga ye go tšwa ponong ya gagwe, a latola gore o šomišitše tshepo ya Khwezi go yena.

Dikadimo go mosadi

[lokiša | edit source]

Ka 2006, mosadi wa Mkhize o filwe kadimo ya R11.8 milione ke Ithala Development Finance Corporation ya mmušo, yeo ka nako yeo e bego e le ka fase ga tlhokomelo ya dipolotiki ya Mkhize bjalo ka MEC wa ditšhelete. O ile a diriša kadimo yeo go reka polasa kgaufsi le Pietermaritzburg.  Mkhize o ile a gana ditatofatšo tša gore o tutueditše ka mo go sa swanelago sephetho sa go fa kadimo yeo, a re mosadi wa gagwe e be e le "moprofešenale le mosadi wa kgwebo ka boyena yo a nago le ditirišano le dihlongwa tše dingwe tša ditšhelete".

Ka 2018, Noseweek e begile gore, ka 2008, Lefapha la Matlotlo la KwaZulu-Natal le saennwe khiro ya thoto ya R10.9 milione le rakgwebo Protus Sokhela ka yona nako yeo Sokhela e atološitšego dikadimo tše pedi tšeo di se nago tswalo, tšeo di nago le boleng bja palomoka ya R2 milione, go khamphani yeo ya yona mong a nnoši e be e le mosadi wa Mkhize. Mkhize e be e le MEC wa ditšhelete ka nako yeo kwano ye e saennwego, yeo Noseweek a šišinyago gore e bolela thulano ya dikgahlego.  Mkhize o ile a latola phošo efe goba efe.

Sokhela ka morago o ile a amega mahlabisadihlong a Digital Vibes,  gomme Daily Maverick e ile ya bolela gore tše dingwe tša ditšhelete tša mmušo tšeo di lefilwego go Digital Vibes di šomišitšwe go dira ditefelo tša kadimo ya mosadi wa Mkhize ya Ithala.

Difofane tše di hirišwago

[lokiša | edit source]

Ka Ngwatobošego 2013, go bile le mahlabisadihlong a mannyane, ao a hlohleleditšwego ke kganetšo ya Democratic Alliance, ge go tšwelela gore Mkhize o hirile difofane le dihelikoptara tše 45 magareng ga 2010 le 2013, ka ditshenyagalelo tša R1.2 milione ka ditšheleteng tša mmušo. Mabakeng a mahlano ao, difofane di be di hirilwe gore Mkhize, yo ka nako yeo e bego e le Tonakgolo, a kgone go tsenela manyalo goba dipoloko.  Mmoleledi o boletše gore difofane tšeo e be e le tšhomišo ya molao ya ditšhelete tša mmušo ka gobane Mkhize o be a laleditšwe ditiragalong tšeo maemong a gagwe bjalo ka Tonakgolo.  Mkhize o ile a feleletša a boletše gore o tla lefa ditshenyagalelo tša difofane ge a kgopelwa go dira bjalo ke Tonakgolo yeo e lego maemong,  karabo yeo e lego Letšatši la Kgweboo hlalositšwe bjalo ka yo a "hlobotšego dibetša" basekaseki ba gagwe.

Koporasi ya Peeletšo ya Setšhaba

[lokiša | edit source]

Ka morago ga nako ya Mkhize bjalo ka Motšhireletši wa Matlotlo wa ANC, dikuranta di begile ka ditiragalo tše pedi tše di aroganego tšeo go tšona go thwego Mkhize o šomišitše khuetšo ya gagwe ya dipolotiki gampe ge a be a swere maemo ao. Ditiragalo tše ka bobedi di be di lebane le Koporasi ya Dipeeletšo tša Setšhaba (PIC). Sa mathomo, ka 2018, Sunday Times e begile gore Mkhize o bonala a hweditše tšhelete ya go lefelwa ya R4.5 milione ka lebaka la go nolofatša kadimo ya R210 milione go tšwa go PIC go khamphani ya oli.  Sa bobedi, ka 2019, hlogo ya peleng ya PIC, ge a hlatsela nyakišišo ya setšhaba ka ga tšhitišo ya dipolotiki ka PIC, o ile a bolela gore Mkhize o mo gapeleditše go kgopela baholegi ba PIC go tsenya letsogo ka meneelo go ya tiragalong ya dipolotiki ya ANC. Mkhize o ile a latola dipego tše ka bobedi,  gomme ga se tša ka tša lekwa kgorong ya tsheko.

Bophelo bja motho ka noši

[lokiša | edit source]

Mkhize o nyetše May Mashego, yoo a kopanego le yena a sa le mahlalagading sekolong sa Dlangezwa. O tsene sekolo sa bongaka le Mkhize ebile ke ngaka ya bongaka le mosadi wa kgwebo.  Mmogo, ba na le barwedi ba babedi, Naledi le Nokulinda, le morwa, Dedani.  Mkhize o hlokomela lefelo la gae kua Willowfontein, lefelo la gagwe la matswalo ka KwaZulu-Natal,  gomme o boletše gore ge a rola modiro o tla rata go phegelela lerato la gagwe la go lema dikgomo .